Wareegga Mucaaradka Soomaaliya: Caqabad Siyaasadeed oo Hortaagan Horumarka Dalka

: Siyaasiyiinta Soomaaliyeed waxay mar walba isu beddelaan mucaarad iyo muxaafid iyaga oo aan tixgelin danta qaranka. Maqaalkani wuxuu ifinayaa saameynta ay mucaaradnimada aan mabda’a lahayn ku leedahay horumarka dalka.

Hordhac

Soomaaliya waxay leedahay nidaam federaal ah oo u baahan isku-duubni, wada shaqeyn iyo is-ixtiraam u dhaxeeya dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada. Hase yeeshee, marka la eego taariikhda siyaasadda dalka laga soo bilaabo 2012, waxaa muuqata in ay jirto dhibaato soo noqnoqota: wareegga mucaaradnimo aan joogsan. Siyaasiyiintii shalay xil hayay ayaa noqonaya mucaarad maanta, kuwa maanta la jooga dowladdana waa mucaaradka berri. Waa xaalad curyaaminaysa dowladnimada, oo hor istaagaysa horumarka qaranka.

1. Mucaaradnimada Is-badalka Joogtada ah

Dhaqanka siyaasadeed ee Soomaaliya waxaa lagu gartaa in aan la haynin mucaarad rasmi ah oo u taagan aragti qaran ama siyaasado kale oo la tartami kara kuwa dowladda. Taa beddelkeeda, mucaaradka maanta waa siyaasiyiin xilal hore u soo qabtay oo aan ka bogsan guuldarradii ay kala kulmeen xukunka.

Tusaale ahaan, madaxda dowlad goboleedyada sida Jubaland iyo Puntland waxay mar walba ka soo horjeedaan dowladda dhexe tan iyo dowladdii Sheikh Shariif 2012. Waxa ay mucaarad ku yihiin xukuumad kasta oo la dhiso, iyaga oo marmarsiiyo uga dhigta awood qeybsiga iyo madax-bannaanida deegaanadooda.

2. Muxaafidnimada Danaysiga ah

Dhanka kale, maamulada sida Hirshabeelle, Koonfur Galbeed iyo Galmudug ayaa inta badan u muuqda kuwo taageersan dowladda dhexe. Balse taageeradoodu ma aha mid ku saleysan himilo qaran, ee waa mid ku dhisan dan gaar ah sida helitaanka miisaaniyad dheeri ah, waqti kororsi ama fursado siyaasadeed oo shaqsiyaad gaar ah ka faa’iideystaan.

3. Saameynta Ay Leedahay Mucaaradnimadu

Mucaaradnimada aan dhismaha laheyn waxay curyaamisaa dowladda, waxayna sababtaa in mashaariic horumarineed ay istaagaan, siyaasadda arrimaha dibadda lagu jahawareero, lagana hor tago la dagaallanka musuqmaasuqa iyo xagjirnimada. Waxaa kale oo ay niyad-jebisaa shacabka, gaar ahaan dhalinyarada oo aan helin fursado nololeed, taasoo sabab u ah in ay tahriibaan ama naftooda halis geliyaan.

Gunaanad

Siyaasadda Soomaaliya waxa ay u baahan tahay dib u habeyn qoto dheer oo ku saleysan isbeddel dhab ah. Waa in mucaaradnimadu noqotaa mid wax dhiseysa oo ku saleysan qorshe cad iyo aragti mustaqbal leh. Sidoo kale, madaxda xilka haya waa in ay ka fogaadaan in ay taageero ku saleysan dano gaar ah siiyaan maamul goboleedyada. Haddii aan laga guurin dhaqankan siyaasadeed ee is-daba joogga ah, Soomaaliya weli waxay ahaan doontaa dal ay horumarkiisu hakad ku jiro, ayna dhalinyaradiisu tahriib ugu jirto nolol ka duwan midda dalkooda.

Keywords: mucaaradka Soomaaliya, siyaasadda Soomaaliya, dowlad goboleed, Sheikh Shariif, Puntland, Jubaland, horumarka Soomaaliya, tahriib